حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

چکیده :
علیرغم پیش بینی ممنوعیت کار کودکان در کنوانسیون حقوق کودک متاسفانه همچنان شاهد افزایش تعداد کودکانی هستیم که به جبر خانواده و فقر به محیط کار روی می آورند. چندی پیش کودکان کار به کودکانی اطلاق می شد که در سطح خیابان از طریق فروش کالا و یا جمع آوری زباله به امرار معاش می پرداختند که امروزه از این دسته از کودکان کار ،کودکان کار سنتی یاد میشود اما با دسترسی آسان مردم به شبکه های اجتماعی گونه ای از کودکان کار به نام کودکان کار مدرن پدید آمدند کودکان کار تنها از نظر ظاهری با هم تفاوت دارند کارگر و کارفرما و انگیزه کسب درآمد همچنان دیده می شود حال زوایای این موضوع مورد بررسی قرار گرفته تا به نحو شایسته از افزایش این پدیده در جامعه با اشاره به مواد قانونی و ضمانت های اجرای آن پیشگیری نمود.

کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

مقدمه :
وقتی بچه هایمان را برای فضای مجازی و دیده شدن از سوی دیگران، بزک و گریم میکنیم، به آنها میگوییم که اینطور زیبا هستند و خود واقعیشان ارزشی ندارد! علاوه بر این با چنین کاری نقش بازی کردن، تمارض، دروغ و بی اخلاقی را به آنها یاد میدهیم و به نوعی آینده شان را فدای بهره برداریهای مادی خودمان میکنیم. چقدر درباره حقوق، پیامدها و آسیبهای ناشی از کار کودکان در فضای مجازی اطلاعات دارید؟ در این مقاله نگارنده به بررسی این موضوع می پردازد .
هرچند در کشور ما در زمینه کار کودک قوانین متفاوتی تصویب نموده اند و در ماده 1 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان به طور گسترده به مصادیق سوء استفاده از کودکان اشاره شده است اما توجه چندانی به این معضل اجتماعی نمی شود و مورد غفلت قرار گرفته است . لذا قانون گذار با اصلاح قوانین و جرم انگاری برای کارفرمایان کودکان و نظارت کافی بر نهاد خانواده و فضای مجازی می تواند در مقابل تعرض به حریم خصوصی کودک جلوگیری نماید . در کنوانسیون حقوق کودک تدوین گران حداقل سن کار کودک را به قوانین داخلی کشورها واگذار نموده اند و این امر راه را برای اعمال سلیقه در زمینه تدوین حقوق کودک و حقوق کار در قوانین داخلی کشورها باز می گذارد در نتیجه می توان گفت که کنوانسیون حقوق کودک به علت عدم تعیین چهارچوب مشخصی موفق عمل نمی کند و نیازمند اصلاحات جدی می باشد.

گفتار اول :
1 -کودکان کار و حقوق آنها :
در قوانین جمهوری اسلامی ایران « : درباره تعریف کودک در قوانین جمهوری اسلامی ایران میگوید کودک به فردی اطلاق میشود که به سن بلوغ نرسیده باشد. قانون مدنی در تبصره یک ماده 1210 اعلام کرده است : سن بلوغ در پسر 15 سال تمام قمری و سن بلوغ دختر 9 سال تمام قمری است . « : البته در برخی امور پایان کودکی سن بلوغ نیست. استثنائاتی مثل 1 - افراد زیر 18 سال نمیتوانند وارد مبادلات مالی و خرید و فروش شوند. 2 - قادر به شرکت در انتخابات و تعیین سرنوشت خود نیستند 3 - دریافت گذرنامه برای زیر 18 ساله ها جز با موافقت ولی مقدور نیست. 4 - استخدام دراداره های دولتی و اخذ گواهینامه برای وسیله نقلیه موتوری برای زیر 18 سال ممنوع است.

کارِ کودک از نظر سازمان بین المللی کار به آن دسته از فعالیتهای اقتصادی کودکان گفته میشود که باعث آسیب رسیدن به سلامت جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی کودکان میشود یا آموزش آنان را از طریق زیر دچار مشکل میکند: 1 -به علت فقر اقتصادی یا فرهنگی خانوادهها مجبور به ترک تحصیل میشوند. 2- به اجبار ساعات زیادی از شبانه روز را به کار کردن و درس خواندن کنار هم مشغول شوند. طبق ماده 176 قانون کار متخلفان از هر یک از مواردی که برای کار کودک گفته شد، برای هر مورد علاوه بر رفع تخلف یا تادیه حقوق کارگر یا هر دو مجازات تعیین شده است . در بیشتر کشورهای جهان کارِ کودک شامل کار در مزرعه، کارخانهها، معادن و بخشهای خدماتی است و مشاغل کاذبی چون دستفروشی را هم دربر میگیرد. کودکان کار اکثرا به صورت آزاد یا خیابانی، نیمه وقت و تمام وقت، فصلی و کارمزد مشغول به کار هستند. قاچاق انسان از راههای عمده سوق دادن این کودکان به بازار است به جز کارگری، بردهداری، روسپی گری و فروش اعضای بدن کودکان از دیگر سرنوشتهای کودکان و قاچاق است. در سال 01 / 12 / 1372 مجلس شورای اسلامی ایران پیمان نامه جهانی حقوق کودک را تصویب کرد و تعهدات مربوط به کودکان کار و خیابانی را به صراحت پذیرفت اما با گذشت هفده سال هنوز این قشر به رسمیت شناخته نشدهاند . دلیل این هم نبود آمار دقیق از این کودکان در کشور است. در « : مفاد قانونی )قانون کار( در خصوص سن اشتغال کودکان، به این موضوع صراحتا اشاره شده است ماده 79 قانون کار، اشتغال به کار کودکان زیر 15 سال را ممنوع داشته است البته کارگران شاغل در کارگاههای خانوادگی که کارفرمایان آنها همسر یا بستگان و خویشاوندان نسبی درجه یک هستند، مشمول قانون کار نیستند. در نتیجه حداقل سن کار در مورد چنین کارگرانی رعایت نمی شود. از طرف دیگر ماده 84 قانون کار پیش بینی کرده است که در مشاغل و کارهایی که ماهیت آن برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان آور است، حداقل سن کار 18 سال تمام خواهد بود که تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است.
2 - 1 بخش دوم سوء استفاده از کودکان در فضای مجازی :
از دیگر تهدیدات نقض حقوق کودکان به نمایش گذاشتن آنها در فضای مجازی می باشد که با رشد قارچ گونه شبکه های مجازیِ تصویری نظیر اینستاگرام و... این روزها بچه ها نیز درگیر این فضای مه آلود شده اند و عدهای برای کسب شهرت و عده دیگری برای کسب پول دست به حراج زندگی روز تا شب فرزندانشان میزنند. روانشناسان معتقدند که بچه ها در این فضا آسیب بیشتری از بزرگسالان میبینند چرا که قدرت انتخاب و فهم درست از مسائل و حتی شناخت حقوقشان ندارند. برخی تصور میکنند فیلمهای مبتذل و ضداخلاقی فقط آسیب هستند، اما آسیب آشکار همین نمایش دادن زندگی خصوصی فرزندانمان است . سؤاستفاده از کودکان در فضای مجازی، به ویژه صفحات اینستاگرام جهت تبلیغ و کسب درآمد درکل دنیا امری نکوهیده بوده و از جمله موارد تضییع حقوق کودکان محسوب میشود که تاثیر نامطلوبی در آینده این بچه ها میتواند داشته باشد. این وضعیت در کشوری اسلامی که به خانواده و حرمت کودک اهمیت به سزایی میدهد، ناپسندتر و مذموم است اما چه تهدیداتی به لحاظ قانونی برای صیانت از حقوق کودکان و آینده آنان اندیشیده شده است .
3 - 1 نقص قوانین در بکارگیری کودکان در فضای مجازی
به گفته کارشناسان در حال حاضر آمار مشخص و دقیقی از تعداد کودکان کار در ایران وجود ندارد، حال تصور کنید که بخواهیم آماری از میزان کودکان کار در فضای مجازی داشته باشیم، _[1] قهرمانی تأکید میکند که برخی منابع و سازمانها از وجود 2 میلیون کودک کار در ایران خبر میدهند ولی آمار غیررسمی تعداد کودکان کار را تا 7 میلیون نفر تخمین زده اند و بخشی از این کودکان نیز در عرصه مجازی مورد استفاده قرار میگیرند .
شهریور ماه سال 1401 شورای عالی انقلاب فرهنگی سندی را تحت عنوان سند ملی حقوق کودک و نوجوان مصوب کرد. قانون حمایت از اطفال و نوجوانان نیز در اردیبهشت سال 99 در مجلس بکارگیری غیرقانونی طفل و نوجوان یا وادار کردن « تصویب شد. براساس بند ث ماده یک این قانون یا گماردن او به کار یا خدمتی که به لحاظ جسمی، روانی، اخلاقی و اجتماعی با نظر به وضعیت بهره کشی اقتصادی محسوب میشود و هرکسی حتی » طفل و نوجوان برایش مضر یا خطرناک باشد سرپرستان و والدین با هدف کسب درآمد چنین اقدامات و سواستفاده هایی از کودکان بکنند ،

مشمول مجازات می شوند و پیگرد قانونی دارد و هرکسی چون خود کودک و مطلعین می تواند چنین چیزی را به مقامات قضایی، بهزیستی یا پلیس گزارش بدهد .که موارد مذکور می تواند مصادیق بارز بکارگیری کودکان در فضای مجازی باشد.
البته که هنوز قوانینی درباره حق و حقوق و منبع کار کودکان در فضای مجازی در ایران به تصویب نرسیده است .
_{1 - قهرمانی کارشناس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران}
 

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

گفتار دوم :
1 - 2 آسیب های روانی کودکان کار در فضای مجازی
حال از مسائل حقوقی که بگذریم به آسیب های مختلفی که به لحاظ روانشناسی میتواند یک کودک با تبلیغات و کار در فضای مجازی ببیند، میبایست توجه کنیم _[2]. محسن اصغری در این باره برخی تصور میکنند تنها فیلم های مبتذل و ضداخلاقی برای کودکان آسیب محسوب « : میگوید میشود، در حالیکه نمایش عکس های جشن تولد فرزندتان، جشن تحصیل، ورزش یا هر عکس و فیلم دیگری از کودک برای کسب منفعت شخصی، درآمدزایی و منفعتهای اجتماعی که شامل تبلیغات در فضای مجازی میشود، نیز یک آسیب است .
مهمترین آسیب این است که ما به بچه هایمان میگوییم، تو باید دیده شوی و دیگران تو را با یک تبلیغ بپسندند . این کار نه به رشد شخصیت و توانایی و نه اندیشه ورزی و معنویت کودک کمک می کند .
بزرگترین کمک والدین برای تربیت فرزندشان این است که به او بگویند تو هر طور که هستی، دوست داشتنی هستی و برای ما عزیزی. در حالیکه با حضور بچه ها در فضای مجازی چنین چیزی را نقض می کنیم .
وقتی بچه هایمان را بزک و گریم میکنیم، به آنها میگوییم که تو اینطور زیبایی و « : وی میگوید باید به چشم بیائی نه با خود واقعیات! علاوه بر این با چنین کاری نقش بازی کردن، تعارض، دروغ و بی اخلاقی را به فرزندانمان یاد میدهیم، در حالیکه شاید همه آن تبلیغات هم دروغ باشد .

_{2 روانشناس کودک و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد » -دکتر سیدمحسن اصغری نکاح}

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

2 - 2 بکارگیری کودکان در فضای مجازی از دیدگاه روانشناسی 
کودکی که در فضای مجازی بزرگ شده در بزرگسالی دارای فهم و درک می شود و شاید خودش این شخصیت از کودکیاش را نپسندد اینکه تبلیغ فلان کالا یا لباس و وضعیت را داشته باشد .
ما آینده فرزندان مان را با این کار پیش فروش میکنیم بدون اینکه آنها اختیار و درکی در این زمینه داشته باشند. فرزند ما شخصیتی با نقاط قوت و ضعف خود دارد، دوستانی در مدرسه دارد و آیندهای در راه که قطعا به ازدواج خواهد رسید. حال شما تصور کنید با یک ظاهر بزک شده ، اغراق آمیز و سینمایی چه آسیبی در بزرگسالی به این بچه می رسد؟ آیا خودش در آینده از این وضعیت راضی خواهد بود؟
شاید خانواده هایی که از طریق بهره کشی اقتصادی از فرزندانشان در فضای مجازی استفاده میکنند، تصور کنند مشکلی در آینده به لحاظ روانی برای فرزندانشان پیش نخواهد آمد و آنها با این سبک و سیاق بزرگ میشوند و به زندگی شان ادامه میدهند، درحالیکه اینطور نیست خیلی از اختلالات در کمین این بچه ها است. طبق تحقیقات برخی از اختلالات روانی چون خودشیفتگی و اختلالات هویتی در کمین این بچه ها است . اختلالاتی چون خودشیفتگی، اعتیاد به فضای مجازی ، اینترنت و « از نظر کارشناسان روانشناسی گوشی های همراه در کمین این بچه ها است. علاوه بر این مشکلات هویتی نیز ممکن است این بچه ها پیدا کنند ، چرا که تعارض بین خود واقعی و خود موجود در فضای مجازی او را به سمت و سوی نامناسبی خواهد کشاند. لذا لازم است که از الان هوشیار باشیم فرزندانمان را درگیر یک سری رفتارهای غیرضروری و اعتیادآور نکنیم.

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی
کودکی که باید به فکر دنیای کودکی خود باشد، اما در سودجویی های مادی والدینش میافتد درست است که شاید هوش اقتصادی اش رشد کند اما قطعا معنی فهم درست اقتصادی، کارآفرینی، تولید کردن ، تلاش ، رقابت سالم ، صرفه جویی و خدمت به جامعه را نخواهد فهمید. به گفته روانشناسان بچه ها با این نوع کار کردن زیاده خواه می شوند و تصور میکنند که چون ده دقیقه جلوی دوربین رفته و درآمد زیاد کسب کردند همیشه هم در اجتماع همینطور است و کارها همه به این صورت سود اقتصادی دارد درحالیکه اینطور نیست و این تفکر اشتباه است .

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازیحقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازیحقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازیحقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازیحقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

2-3 بررسی علت عدم وضع قوانین پیرامون موضوع
با توجه به اینکه در ارتباط با قوانین مربوط به حقوق کودکان در فضای مجازی هنوز قانون و مصوبهای وجود ندارد و خیلی از خانواده ها هنوز آگاهی لازم را در زمینه آسیب های ناشی از بهره برداری از کودکان در قالب های تبلیغاتی در فضای مجازی ندارند، لازم است که در مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه اهتمامی وجود داشته باشد. _[3] زهره الهیان درباره پیگیری های مجلس مبنی بر تصویب قانونی برای صیانت از حقوق کودکان در فضای مجازی به فارس می گوید: ما جلسات متعددی در کمیته حقوق بشر مجلس نسبت به وضعیت کودکان به ویژه کودکان در فضای مجازی برگزار کردیم .جمع بندی نتایج این کمیته به طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی که نام دیگر همان طرح صیانت است، رسید. این جلسات در قالب کارشناسی و فنی در ارتباط با صیانت از حقوق کاربران در مجلس برگزار شد و نیاز هست که استمرار داشته باشد، منتها بنا به دلائلی از سوی هیئت رییسه مجلس فعلا متوقف شده است . امیدواریم با اصلاح و تکمیل طرح « : الهیان در ادامه میافزاید از سوی هیئت رییسه مجلس بتوانیم نسبت به حقوق کاربران کاری انجام دهیم، چرا که در شرایط
فعلی آنقدر این فضای مجازی ولنگار و بی بندوبار شده که امکان نظارت بر آن به آسانی میسر نیست .در نهایت طرح پس از برگزاری 48 جلسه فنی و تخصصی از سوی اساتید فن و دستگاه های ذی ربط مثل پلیس فتا، مرکز پژوهش های مجلس و فعالان فضای مجازی در دست تکمیل و اصلاح است و هیئت رییسه باید ادامه کار کمیسیون ویژه فضای مجازی را رقم بزند. مطالبه نمایندگان و اعضای کمیسیون مشترک فضای مجازی این است که هرچه سریعتر طرح به جمع بندی و ادامه از سوی هیئت رییسه برسد .
_{3 -دکتر زهره الهیان نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس شورای اسلامی}

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

جمع بندی :
عدم وجود قوانین بازدارنده در کشور و همچنین عدم آگاهی والدین از آسیب های متصور از بکارگیری کودگان کار در فضای مجازی باعث گردیده این پدیده که اغلب به انگیزه های مالی صورت می گیرد به صورت قارچ گونه ای با پیشرفت و فراگیری فضای مجازی رشد نماید و موجبات بروز صدمات جبران ناپذیری برای آینده کودکان پدید آورد .لذا شایسته است اولا قانون گذاران سریعا نسبت به تصویب قوانین بازدارنده در این راستا کوشش نموده و همچنین انجمن های حمایت از کودکان ادارات دولتی نظیر بهزیستی در خصوص بکارگیری از این دست کودکان به جهت برخورد لازم موارد را به قوه قضائیه جهت بررسی و ارسال لایحه به مجلس به فورت اقدام نماید.

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

نتیجه گیری :
حقیقتا اینکه آینده بچه هایمان را مفت نفروشیم ، با یک اتفاق به ظاهر ساده ممکن است آسیب های جبران ناپذیری برای فرزندان مان رخ دهد، والدین میبایست آگاه باشند ، مسئولان نهادها و متولیان رسمی نیز در تعلیم و تربیت کم نگذارند و مراقب کودکان باشند و در نهایت شاهد تصویب طرحی باشیم که خانواده ها را ملزم به حفاظت از کودکان شان در این فضا میکندو نظر به نقص قانون به عنوان یک وظیفه انسانی و شهروندی از عواقب و آسیب های که به کودکان وارد می سازد و در این زمینه آگاهی کافی ندارند آگاهی بخشیده و تا حدی از همه گیری این پدیده جلوگیری نمائیم.

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی
فهرست منابع و ماخذ :
_{[ 1 .] دیدگاه ها و نظریه های جناب آقای قهرمانی کارشناس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران
[ 2 .] دکتر اصغری نکاح سیدمحسن روانشناس کودک و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
[ 3 [. دکتر الهیان زهره نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس شورای اسلامی
[4] . نظریات و پیشنهاد های نگارنده و محقق مقاله پژوهشگر و حقوقدان حمیدرضا رجبعلی کارشناس ارشد حقوق عمومی (برگرفته از پایان نامه مدرک کارشناسی ارشد)}

حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی

 " حقوق کودکان کار مدرن در پرتو قانون کار با تاکید بر فضای مجازی "

محقق و مولف : حمیدرضا رجبعلی کارشناس ارشد حقوق عمومی
" کلیه حقوق این اثر مربوط به مولف و ناشر محفوظ است و انتشار آن منوط به ذکر نام مولف وارجاع به مقاله نشریه می باشد و انتشار بدون مجوز آن منع قانونی دارد"